Νέες Επιχειρήσεις από την αρχή μέχρι το 2020

Η ΙΚΕ (Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία) όπως έχει καθιερωθεί είναι η δημοφιλέστερη μορφή εταιρείας στην Ελλάδα, για το 2018 και θα συνεχίσει και στο 2020. Όμως μια γενικότερη επισκόπηση στα στάδια ανάπτυξης των επιχειρήσεων θα βοηθήσει την πράξη.

Εκτός από τις σπάνιες περιπτώσεις που οι ιδρυτές έχουν άπειρα κεφάλαια, το άνοιγμα μίας επιχείρησης περνά από μερικά συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης. Σε καθένα από αυτά τα στάδια, χρειάζονται να γίνουν συγκεκριμένες ενέργειες, υπάρχουν προβλήματα και δυσκολίες που πρέπει να υπερκεραστούν και εταιρικές δομές που προτείνεται να υιοθετηθούν, προκειμένου η νέα εταιρία να έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας. Τα στάδια αυτά θα αναλύσουμε στο άρθρο που ακολουθεί.

Τα στάδια ανάπτυξης

Το 1983 στο Harvard Business Review δημοσιεύθηκε ένα άρθρο σταθμός που από τότε αναφέρεται ξανά και ξανά σε πάμπολλες δημοσιεύσεις. Το άρθρο ονομάζεται «Τα 5 στάδια της ανάπτυξης των Μικρών Επιχειρήσεων». Το άρθρο παραμένει επίκαιρο μέχρι σήμερα αν εξαιρέσει κανείς μερικές μικρές προσθήκες, έτσι ώστε να καλυφθούν οι τεχνολογικές εξελίξεις του Internet, των Επικοινωνιών και της Παγκοσμιοποίησης.

Τα 5 στάδια ανάπτυξης των επιχειρήσεων είναι τα εξής:

Στάδιο 1: Ίδρυση

Στάδιο 2: Επιβίωση

Στάδιο 3Α: Πώληση

Στάδιο 3Β: Ανάπτυξη

Στάδιο 4: Απογείωση

Στάδιο 5: Ωριμότητα

Κάτι που είναι σχετικά ασυνήθιστο στην Ελληνική πραγματικότητα είναι η επιλογή 3Α (Πώληση της επιχείρησης). Όταν αναπτύσσεται μία νέα επιχειρηματική προσπάθεια, υπάρχει ένα χρονικό σημείο που είναι ιδανικό για να πουληθεί η επιχείρηση σε πιθανούς αγοραστές που μπορεί να είναι είτε επενδυτές, είτε (συνηθέστερα) μεγαλύτεροι ανταγωνιστές. Στο εξωτερικό, αρκετοί επιχειρηματίες επιλέγουν αυτή την λύση και πολλοί από αυτούς είναι «κατά συρροήν» επιχειρηματίες/επενδυτές, δηλαδή ξεκινούν μία επιχείρηση, την μεγαλώνουν μέχρι ένα σημείο και μετά την πωλούν.

Στην Ελληνική πραγματικότητα, μέχρι πρόσφατα οι επιχειρηματικές προσπάθειες ήταν κλασσικού τύπου, δηλαδή με στόχο την συνέχιση της λειτουργίας τους από τους ίδιους τους ιδρυτές. Επίσης, μεγάλο ποσοστό ακόμη και εταιριών που στην πορεία γιγαντώθηκαν, συνήθως αποτελούν οικογενειακές επιχειρήσεις. Σπανιότατα οι αρχικοί ιδρυτές παραχωρούν το management της επιχείρησης σε εξειδικευμένα στελέχη της αγοράς. Η τάση αυτή δείχνει να αλλάζει σιγά σιγά, αφού όλο και περισσότεροι νέοι επιχειρηματίες μικρής κυρίως ηλικίας, έχουν την φιλοσοφία των Startups και του “Growth Hacking”. Αλλά αυτό θα αποτελέσει το αντικείμενο ενός άλλου μελλοντικού μας άρθρου.

Ας δούμε τώρα τα στάδια ανάπτυξης αναλυτικά.

Στάδιο 1: Ίδρυση

Αυτό είναι το στάδιο στο οποίο καθορίζεται η βασική ιδέα της νέας επιχειρηματικής προσπάθειας, το δυνητικό πελατολόγιο, η νομική μορφή, η έδρα και το πλήθος των ιδρυτών καθώς και οι διακριτοί τους ρόλοι.
Είναι πολύ καλό και συνίσταται τα παραπάνω να συμπεριληφθούν σε ένα έγγραφο, το Business Plan. Με το Business Plan ανά χείρας, οι ιδρυτές μπορούν να αναζητήσουν χρηματοδότηση. Στην Ελληνική πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια, οι ευκαιρίες χρηματοδότησης από ιδιωτικά κεφάλαια είναι αρκετά έως πολύ περιορισμένες. Όμως ακόμη κι αν η αναζήτηση χρηματοδότησης δεν είναι στα άμεσα σχέδια των ιδρυτών, το Business Plan θα αποτελεί την πυξίδα για τα μελλοντικά βήματα βραχυπρόθεσμα.

Στυλ Διοίκησης

Ο ιδρυτής ή οι ιδρυτές ασκούν άμεση εποπτεία στις εργασίες της επιχείρησης και πιθανότατα διεκπεραιώνουν οι ίδιοι μεγάλο μέρος των εργασιών που πρέπει να γίνουν.

Δομή Οργανισμού

Το οργανόγραμμα της επιχείρησης έχει ένα ή δύο το πολύ επίπεδα. Ο/Οι ιδρυτές στην κορυφή, και οι άμεσα υφιστάμενοι -αν υπάρχουν- στο δεύτερο επίπεδο της ιεραρχίας. Η δομή αυτή επιβάλλεται όχι μόνο για την ευελιξία που συνεπάγεται η οριζόντια δομή, αλλά και λόγω έλλειψης μεγάλου αριθμού εργαζόμενων.

Εύρος Συστημάτων

Τα συστήματα και οι διαδικασίες που βοηθούν την λειτουργία της επιχείρησης είναι ανύπαρκτα ή πολύ βασικά. Όλη η έμφαση δίνεται στην ίδρυση, την άμεση επιβίωση και την ανάπτυξη.

Βασική Στρατηγική

Η βασική στρατηγική της επιχείρησης σε αυτό το στάδιο είναι η Ύπαρξή της και η λειτουργία της με κάθε κόστος. Οι αποφάσεις παίρνονται την στιγμή που παρουσιάζονται τα θέματα προς επίλυση.

Επιχείρηση και Ιδρυτές

Σε αυτό το στάδιο, η επιχείρηση ΕΙΝΑΙ οι ιδρυτές της.

Ένας από τους βασικότερους στόχους σε αυτό το στάδιο είναι η επίτευξη της πλήρους λειτουργίας της επιχείρησης «από την αρχή μέχρι το τέλος». Αυτό σημαίνει την εύρεση των πρώτων πελατών, την σχεδίαση της παραγωγικής διαδικασίας, την πώληση, υποστήριξη, τιμολόγηση, παράδοση και είσπραξη των οικονομικών απαιτήσεων από τους πρώτους πελάτες.

Στην αμέσως επόμενη φάση η προσπάθεια πρέπει να επικεντρωθεί στην διεύρυνση του πελατολογίου ενώ παράλληλα πρέπει να διατηρείται η οικονομική ρευστότητα σε βαθμό που να επιτρέπει την απρόσκοπτη λειτουργία της επιχείρησης.

Προσοχή! Αποτυχία πωλήσεων σε αυτό το στάδιο συνήθως σημαίνει διακοπή των εργασιών της επιχείρησης. Συνήθως η πρόβλεψη των πωλήσεων στα στάδια πριν την έναρξη λειτουργίας είναι υπεραισόδοξη, τόσο σε ότι αφορά το ύψος των πωλήσεων, όσο και σε ότι αφορά στον χρόνο που αυτές θα επιτευχθούν. Το βασικό ζητούμενο είναι να μην είναι αισιόδοξη σε βαθμό που τα σφάλμα αυτό να την οδηγήσει σε κλείσιμο πριν η επιχειρηματική ιδέα δοκιμαστεί σοβαρά.

Στάδιο 2: Επιβίωση

Στο στάδιο αυτό, η επιχείρηση πρέπει να αποδείξει ότι είναι μία βιώσιμη οντότητα που μπορεί να αντέξει την δοκιμασία του χρόνου. Δοκιμάζεται η συνοχή της, το επιχειρηματικό της μοντέλο, οι συνεργασίες των ανθρώπων εσωτερικά και των σχέσεων με άλλους οργανισμούς εξωτερικά, η διατήρηση των πελατών της στον χρόνο, η δυνατότητα διεύρυνσης του πελατολογίου, η επέκταση σε νέες αγορές και η δυνατότητα ενσωμάτωσης νέων στοιχείων (ανθρώπων, διαδικασιών, συνεργατών, συστημάτων) στην υπάρχουσα δομή.

Εγκαθίστανται τα πρώτα συστήματα και διαδικασίες ενώ γίνονται και οι πρώτες αλλαγές στην στρατηγική, που βασίζονται πλέον σε δεδομένα (π.χ. τα εμπορικά αποτελέσματα) και όχι στις ιδέες και την σχεδίαση επί χάρτου.

Στυλ Διοίκησης

Οι ιδρυτές εξακολουθούν να ασκούν την άμεση διοίκηση της επιχείρησης.

Δομή Οργανισμού

Οι ιδρυτές εξακολουθούν να παράγουν το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών. Προστίθενται σιγά σιγά βοηθητικές ειδικότητες και είναι πιθανό στα κρίσιμα σημεία της λειτουργίας να δημιουργηθούν περαιτέρω επίπεδα ιεραρχίας.

Εύρος Συστημάτων

Εισάγονται τα πρώτα συστήματα και οι πρώτες διαδικασίες. Τα πιο κρίσιμα σημεία της επιχείρησης είναι αυτά στα οποία πρέπει να δοθεί προτεραιότητα.

Βασική Στρατηγική

Επιβίωση και σε δεύτερο βαθμό ανάπτυξη.

Επιχείρηση και Ιδρυτές

Η επιχείρηση ΕΙΝΑΙ οι ιδρυτές. Μερικοί από τους αρχικούς ιδρυτές, (τυπικούς ή ουσιαστικούς, συνήθως τυπικούς) μπορεί να έχουν αποχωρήσει, έχοντας βοηθήσει μόνο στα αρχικά στάδια. Σε αυτό το στάδιο, η επιχείρηση βρίσκεται στον μέγιστο βαθμό ταύτισης με τους ιδρυτές, εφόσον παραμένουν μόνο οι αποφασισμένοι ιδρυτές, ενώ οι εργαζόμενοι εάν υπάρχουν, δεν έχουν ακόμη καμία μορφή διοικητικής δύναμης και εξουσίας λήψης αποφάσεων.

Εάν η επιχειρηματική προσπάθεια επιβιώσει από το δεύτερο στάδιο, περνάμε στο τρίτο στάδιο, όπου υπάρχουν 2 βασικές επιλογές:

Στάδιο 3Α: Πώληση

Όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή, η δημιουργία μίας επιχείρησης με στόχο την πώλησή της είναι μία σχετικά σπάνια ενέργεια στην Ελληνική πραγματικότητα. Τόσο το επιχειρηματικό περιβάλλον (που δεν ευνοεί ιδιαίτερα το επιχειρείν), όσο και η φιλοσοφία των Ελλήνων επιχειρηματιών που είναι συντηρητική, συντελούν σε αυτό. Όμως, η πώληση μία επιχείρησης που έχει αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί κερδοφόρα μέσα στην αγορά, δεν είναι απαραίτητα μία καιροσκοπική ενέργεια, αλλά μπορεί να ωφελήσει τόσο τους ιδρυτές όσο και την ίδια την αγορά και την εθνική Οικονομία.

Στυλ Διοίκησης

Στο τρίτο στάδιο η διοικητική ευθύνη αρχίζει και διαχέεται από τους αρχικούς ιδρυτές σε νεοπροσληφθέντα μεσαία στελέχη (managers). Οι ιδρυτές κρατούν την Στρατηγική και παραχωρούν όλο και μεγαλύτερο μέρος της Τακτικής και της καθημερινής λειτουργίας (της Πρακτικής) στους μεσαίους managers.

Δομή Οργανισμού

Το οργανόγραμμα της εταιρίας αποκτά περισσότερα επίπεδα ιεραρχίας. Η οργάνωση των τμημάτων γίνεται βάσει λειτουργιών (Οικονομική Διεύθυνση, Εμπορική Διεύθυνση, Διεύθυνση Πληροφορικής κλπ). Αυτός είναι ο συνηθέστερος τρόπος οργάνωσης των επιχειρήσεων στην Ελλάδα.

Εύρος Συστημάτων

Εγκαθίστανται βασικά συστήματα οργάνωσης και Διοίκησης. Η έμφαση δίνεται στην βελτιστοποίηση της κερδοφορίας και των χρηματοοικονομικών δεικτών βραχυπρόθεσμα και όχι στην βελτιστοποίηση της επένδυσης μεσομακροπρόθεσμα.

Βασική Στρατηγική

Κερδοφορία και χρηματοοικονομική εικόνα. Σε γενικές γραμμές προτιμάται η συνετή διαχείριση και η υγιής οικονομική εικόνα έναντι της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης.

Επιχείρηση και Ιδρυτές

Οι ιδρυτές, παρότι διατηρούν την στρατηγική διοίκηση και έλεγχο, ταυτόχρονα προετοιμάζουν την διαδικασία εξόδου τους και μπορεί να συμμετέχουν σε άλλες επιχειρηματικές προσπάθειες.

Στάδιο 3Β: Επιτυχία και Ανάπτυξη

Σε αυτό το στάδιο η επιχείρηση έχει περάσει τις παιδικές ασθένειες και είναι κερδοφόρος. Η έμφαση μετατοπίζεται στην διατήρηση της κερδοφορίας και στην προσπάθεια απόκτησης ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων που θα βοηθήσουν την περαιτέρω πορεία της εταιρίας.

Στυλ Διοίκησης

Όπως στο 3Α

Δομή Οργανισμού

Όπως στο 3Α

Εύρος Συστημάτων

Εγκαθίστανται τα πρώτα αξιόλογα συστήματα οργάνωσης και Διοίκησης. Αυτά συμπεριλαμβάνουν συστήματα πληροφορικής, συστήματα οργάνωσης πωλήσεων, συστήματα και μηχανήματα παραγωγής, διαχείρισης ανθρώπινων πόρων και φτάνουν μέχρι συστήματα διαχείρισης ποιότητας ISO, πιστοποιήσεις, κλπ.

Βασική Στρατηγική

Η βασική στρατηγική σε αυτό το στάδιο είναι η βελτιστοποίηση της επιχειρησιακής λειτουργίας και των πόρων. Υποστηρίζονται και επεκτείνονται οι κερδοφόρες λειτουργίες της επιχείρησης, γίνεται προσπάθεια για κατάκτηση μεγαλύτερων μεριδίων αγοράς και προσεκτική επέκταση και επενδύσεις σε νέους τομείς και αγορές.

Επιχείρηση και Ιδρυτές

Οι ιδρυτές συμμετέχουν ενεργά στην καθημερινή λειτουργία της επιχείρησης και καθορίζουν την στρατηγική της. Εξετάζουν και επιλέγουν τις κατάλληλες επενδύσεις και τις στρατηγικές συνεργασίες.
Ελάχιστες εταιρίες ξεπερνούν αυτό το στάδιο στην Ελληνική πραγματικότητα, ακόμη και προ κρίσης.

Στάδιο 4: Απογείωση

Σε αυτό το στάδιο η επιχείρηση έχει συνήθως κυριαρχήσει στην αγορά της και εξετάζει τρόπους μελλοντικής επέκτασης. Η δομή της αρχίζει και βασίζεται στα Business Units που αποτελούν ημιανεξάρτητες οντότητες που δυνητικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν αυτόνομες εταιρίες.

Δίνεται έμφαση στις οικονομίες κλίμακας, αξιολογούνται συστηματικά ευκαιρίες εξαγορών και συγχωνεύσεων με άλλες επιχειρήσεις του κλάδου για ακόμη καλύτερη εγκαθίδρυση της κυριαρχίας.

Στυλ Διοίκησης

Οι αρχικοί ιδρυτές συμμετέχουν λιγότερο στην διοίκηση και σταδιακά μετατρέπονται σε μέτοχους.

Δομή Οργανισμού

Δημιουργούνται ανεξάρτητες οντότητες εντός του οργανισμού. Η κάθε οντότητα μπορεί να έχει την δική της παραγωγή, το δικό της τμήμα πωλήσεων, το δικό της μάρκετινγκ και την δική της οικονομική διεύθυνση, με διαφορετικές στρατηγικές αναλόγως της αγοράς που δραστηριοποιείται η κάθε μία οντότητα. Η οργάνωση αποτελείται από Γενικούς Διευθυντές ή από ξεχωριστούς Αντιπρόεδρους στο Δ.Σ. της εταιρίας για καθένα Business Unit.

Εύρος Συστημάτων

Χρησιμοποιούνται τα πιο εξελιγμένα σύνθετα συστήματα.

Βασική Στρατηγική

Ανάπτυξη και Αύξηση της κερδοφορίας.

Επιχείρηση και Ιδρυτές

Οι ιδρυτές αποσύρονται και είτε κρατούν μόνο την γενική εποπτεία είτε μετατρέπονται σε μέτοχους. Εκδίδονται μετοχές και οι ιδιοκτήτες/μέτοχοι πολλαπλασιάζονται μέσα από το ευρύ κοινό.

Στάδιο 5: Ωριμότητα

Σε αυτό το στάδιο, μιλάμε για παγκόσμιες εταιρίες κολοσσούς, με πολυετή ιστορία, πολλές δραστηριότητες, παρουσία σε πολλές χώρες και τρόπους διοίκησης που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Ουσιαστικά, δεν υπάρχει προτεινόμενος και κοινά αποδεκτός από όλους τρόπος διοίκησης σε αυτά τα μεγέθη. Καθεμία περίπτωση είναι μοναδική και η εκτενής ανάλυση ξεφεύγει από τους σκοπούς του παρόντος άρθρου.

Επίλογος

Παρουσιάσαμε τα πιο συνηθισμένα στάδια ανάπτυξης επιχειρήσεων από την αρχή, από την σύλληψη της επιχειρηματικής ιδέας, μέχρι την μετατροπή της επιχείρησης σε πολυεθνικό οργανισμό.
Τι πρέπει να θυμόμαστε από όλα αυτά; Τα βασικά σημεία είναι τα ακόλουθα:

1. Στα αρχικά στάδια οι ιδρυτές είναι η ζωή της επιχείρησης. Έχουν την πλήρη ευθύνη και βγάζουν το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς
2. Όσο προχωράμε, τόσο πιο πολύ υπάρχει βοήθεια από ανθρώπους, μηχανήματα, συστήματα και διαδικασίες
3. Από κάποιο σημείο και πέρα, όχι μόνο προτείνεται, αλλά ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ η σταδιακή αποχώρησή τους από την καθημερινή διοίκηση και η μετατροπή τους σε μέντορες εντός ή εκτός επιχείρησης.
4. Η υλοποίηση μία επιχειρηματικής ιδέας με στόχο την γρήγορη ανάπτυξη, την γρήγορη κερδοφορία και στην συνέχεια την πώληση της Ιδέας/Επιχείρησης εφόσον αυτή αποδείξει την βιωσιμότητά της είναι μία καθόλα νόμιμη, έξυπνη και ωφέλιμη συνταγή επιτυχίας.
5. Υπάρχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ της Ελληνικής πραγματικότητας και της διεθνούς πρακτικής. Στην Ελλάδα οι περισσότερες εταιρίες αυτοπεριορίζονται και αυτοσυγκρατούνται στο τρίτο στάδιο και μάλλον ο κυριότερος λόγος είναι η «αγάπη» των ιδρυτών προς το «παιδί» τους, την επιχείρηση που δημιούργησαν. Αυτό, προσφέρει μεν λίγα πλεονεκτήματα (οι ιδρυτές βάζουν «πλάτη» στα δύσκολα) αλλά και πολλά μειονεκτήματα (δυσκολία επέκτασης, οικογενειοκρατία, ευνοιοκρατία) που σε βάθος χρόνου υπονομεύουν την ανάπτυξη της προσπάθειας.